Καπιταλισμός και Παγκοσμιοποίηση

Η Παγκοσμιοποίηση, από θανάσιμη έλξη άπληστων αγορών, εξελίσσεται σε εφιάλτη του Καπιταλισμού.

Σκέφτομαι, ότι αν ζούσε σήμερα ο Α. Smith δε θα ήταν καθόλου ευχαριστημένος από το είδος του Καπιταλισμού που κυριαρχεί. Επιλεκτικότατα, ό,τι ο Καπιταλισμός κράτησε από τη θεωρία του είναι η Αποτελεσματικότητα των Αγορών -η γνωστή "Αόρατη Χειρ"-, ενώ ξέχασε εντελώς τις αξιακές και ηθικές προϋποθέσεις λειτουργίας του, οι οποίες περιγράφονται στο έργο τού μεγάλου οικονομολόγου, "Θεωρία των Ηθικών Συναισθημάτων".

Παρακάτω εντοπίζονται 8+8 θύλακες νοσηρής υποταγής των σημερινών κοινωνιών στην τρομοκρατία της... "Δημοκρατίας των Αγορών". Οκτώ σήμερα και οκτώ στο επόμενο, ομότιτλο κείμενο.

1. Σήμερα ζούμε την πλήρη διαστρέβλωση τού αφορισμού τού Mandeville, όπως καταγράφεται στο έργο του, "Ο μύθος των μελισσών" (1714): "private vices make public virtues" -"τα ιδιωτικά ελαττώματα στην υπηρεσία του δημοσίου οφέλους". H απληστία έχει απενοχοποιηθεί πλήρως και από αμάρτημα έχει ανακηρυχθεί σε αρετή. Οι άνθρωποι αναγνωρίζονται μόνο ως φορείς του "δημιουργικού εγωισμού" και ως οι λογικοί μεγεθυντές της χρησιμότητας, μέσα από την παντοδύναμη επιθυμία τους για μεγιστοποίηση των προσωπικών τους επωφελειών.

Όμως, η απληστία και τα συνοδά της συναισθήματα, όπως ο φθόνος, ο επιδεικτικός ανταγωνισμός, η ματαιοδοξία κ.λπ, εξακολουθούν να θεωρούνται από την κοινωνία, ως σύνολο, ηθικά και κοινωνικά, επικίνδυνες επιδόσεις, υπεύθυνες για οικονομικές ανισότητες, διαφθορά, και την ορθολογιστική στεγνά των ημερών μας. Αποτέλεσμα; Ένας αποπροσανατολισμός στα όρια της σχιζοφρένειας, μια πηγή συγκρουόμενων προτεραιοτήτων, ένα κοινό και ψυχολογικά επαχθές βίωμα των τελευταίων γενιών τού ανεπτυγμένου κόσμου.

2. Mια άλλη σχιζοφρένια, επισημασμένη από τον L. Thurow: Πώς ένα σύστημα που πιστεύει στη χρησιμότητα του ανταγωνισμού, θα συνεχίσει να την έχει, αν πάψει πια να έχει ανταγωνιστές, όπως το ευαγγελίζεται ο σημερινός νεοφιλελευθερισμός χωρίς εχθρούς;

3. Η αγορά έχει εμπορευματοποιήσει και προσπαθεί να εξηγήσει με οικονομικούς όρους κοινωνικά φαινόμενα όπως η εγκληματικότητα, οι φυλετικές διακρίσεις, η επιλογή κατοικίας, ο γάμος, ο πόλεμος, γράφει ο Κ. Παπαδημητρίου στην Καθημερινή. Κι ακόμα, η αγάπη, η υγεία, η εκπαίδευση ή η φιλανθρωπία. Το cost-benefit analysis και η συνεκτίμησή του εφαρμόζεται παντού. Στη φιλανθρωπία, γράφει ο G. Becker, μιλάμε ήδη για Charity Βusiness, στο χώρο της υγείας έχει καθιερωθεί τομέας αγοροπωλησίας οργάνων, ενώ υπάρχουν βιβλία – οδηγοί επιτυχίας για "Εthics Βusiness" (προσοχή: Ethics Business, όχι Business Εthics).

4. Η Παγκοσμιοποίηση, ίσως αναπόφευκτη για τους κοστολογούντες, έχει δημιουργήσει αταξία, ανεργία και αστάθεια. Κατέστρεψε τη βιομηχανία των επί μέρους χωρών, έριξε, απανταχού, το γενικό επίπεδο ζωής και οδήγησε σε μια χαλαρή, τυφλή και εύκολα χειραγωγούμενη κοινωνία. "Οι βραχυπρόθεσμες κεφαλαιακές ροές δεν αυξάνουν τις επενδύσεις, ούτε την ανάπτυξη. Δημιουργούν αποσταθεροποίηση, κέρδη που συσσωρεύονται και φορολογούνται ελάχιστα". Η Παγκοσμιοποίηση δεν είναι πανάκεια όπως υποστηρίζουν όσοι επιδιώκουν να επωφεληθούν από την παρουσία της.

5. Ο Ch. McMahon σημειώνει: Ό,τι δε λειτουργεί με όρους αγοράς ή δεν υπηρετεί την αγορά παύει να έχει αξία. Δεν υπάρχουν διαρκείς αξίες. Κάθε αξία ενσωματώνεται στους μηχανισμούς της αγοράς και ισχύει μέχρι να βρεθεί μια πιο αποτελεσματική που θα την αντικαταστήσει. "Οι άνθρωποι δουλεύουν χωρίς όρους και χωρίς όρια". Η ορθολογική διάσταση εκτοπίζει κάθε ηθική ή αξιολογική διάσταση.

6. Οι σχολές οικονομικών και επιχειρηματικών σπουδών κάνουν μεγάλο κακό όταν διδάσκουν στους σπουδαστές τους ότι η εγωιστική ανταγωνιστικότητα και ο ορθολογισμός είναι οι μοχλοί κάθε αποδοτικότητας. Και ότι κάθε αντίθετη συμπεριφορά είναι παραλογισμός και έξω από την ανθρώπινη φύση. Η ηθική ως βασικό προαπαιτούμενο ενάσκησης κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας, δεν αναγνωρίζεται πια. Κι αυτό γιατί τα οφέλη από την άσκηση ενός έντιμου εμπορίου είναι μακροπρόθεσμα. Τώρα κανένας δεν έχει την υπομονή να περιμένει την ανταμοιβή και τη γλύκα από την επαναλαμβανόμενη συναλλαγή-πώληση.

7. Η μακροπρόθεσμη απασχόληση όλο και μειώνεται. Ήδη, αντί για απασχόληση μιλάμε για απασχολησιμότητα, με την τελευταία να έχει γίνει ευθύνη του καθενός εργαζόμενου χωριστά. Αποτέλεσμα είναι "να συρρικνώνεται η αίσθηση της κοινότητας, της ομάδας, που τόσο στήριζε, ηθικά, τα μέλη της. Με την ανασφάλεια να χαρακτηρίζει τις εταιρικές υποθέσεις, είναι οξύμωρο να μιλάμε για εταιρική εργατική κοινότητα. Οι εταιρείες δεν αισθάνονται πλέον ως κοινότητες, αλλά μόνο ως περιουσίες".

8. Ο P. Drucker διαπίστωνε από καιρό: Η απελευθέρωση των αγορών δεν έφερε τις αναμενόμενες ισορροπίες. Οι έντονες διακυμάνσεις των νομισματικών ισοτιμιών έχει δημιουργήσει μια μόνιμη πηγή κερδοσκοπίας και παρασιτισμού, μέσα από "επισφαλή, υψηλού κινδύνου σχήματα, καινοφανή νομισματικά προϊόντα που παράγουν υπερκέρδη για τους ολίγους, χωρίς ίχνος παραγωγής πραγματικού αγαθού ή υπηρεσίας". Τεράστια ποσά εκτός του παραδοσιακού εποικοδομητικού τρίπτυχου: παραγωγικών επενδύσεων, παραγωγής- εμπορίου, κατανάλωσης, αναζητούν βραχυπρόθεσμα κέρδη, απανταχού της γης. Ένα "ανώνυμο χρήμα" έχει δημιουργηθεί, συνοδό της "χαοτικής λειτουργίας της αγοράς" και της γενικότερης εικονικής πραγματικότητας που βιώνουμε.

Αρθρογράφος:Γιώργος Ι. Κωστούλας
Πηγή: http://www.capital.gr/news.asp?Details=531389