Πέμπτη 31 Ιουλίου 2008

Κρατιστές και ανύπαρκτο κράτος

Τα ελληνικά παράδοξα κορυφώνονται. Οι συντριπτικά πλειοψηφούντες οπαδοί του εκτεταμένου κρατικού παρεμβατισμού στη χώρα μένουν, φαντάζομαι, άφωνοι μπροστά στην απόλυτη αδυναμία του κράτους αυτού να αντιμετωπίσει και στοιχειώδεις του υποχρεώσεις. Κλασικό παράδειγμα αυτά που συμβαίνουν στα ελληνικά πανεπιστήμια. Όπου οπαδοί της αριστεράς κάνουν ό,τι μπορούν ώστε στο τέλος μοναχά τα παιδιά των πλούσιων οικογενειών να μπορούν πραγματικά να σπουδάζουν. Πηγαίνοντας στο εξωτερικό και παίρνοντας πτυχία απο σχολεία καταξιωμένα και με διεθνή αναγνώριση.

Το ζήτημα όμως δε βρίσκεται στις θέσεις και τις απόψεις της αριστεράς, αλλά στις ευθύνες του κράτους για την πορεία αυτοκαταστροφής που ακολουθεί η παιδεία. Eίναι δυνατόν οι όποιοι γνήσιοι ή υποτιθέμενοι φοιτητές να εγκλωβίζουν καθηγητές για ώρες στα γραφεία της πρυτανείας ή να χτίζουν τα γραφεία κάποιων από αυτούς; Να καταστρέφονται επίσης πανάκριβοι εξοπλισμοί των πανεπιστημίων από χάσκοντες μπροστά στους φακούς των τηλεοράσεων αποβλακωμένους νεολαίους και κανένας ουσιαστικά να μην αντιδρά;

Στη διάρκεια των εξεγέρσεων του 1968 ήμουνα και εγώ ανάμεσα στους κινητοποιούμενους φοιτητές της εποχής εκείνης. Αγωνιζόμασταν όμως τότε στα πλαίσια μιας γενικότερης, πανευρωπαϊκής ουσιαστικά, ιδεολογικής ανασύνταξης. Και είχαμε γνώση των ευθυνών μας. Μιλώντας τότε στην τηλεόραση του BBC, εκπροσωπώντας τους εξεγερμένους φοιτητές του πανεπιστημίου μου, αποσαφήνιζα πως θα είχαμε και ατομικές ευθύνες για κάθε πράξη (βιαιοπραγίας, καταστροφής, βανδαλισμού) που θα συνέβαινε. Και παίρναμε μέτρα για να τις αποτρέψουμε.

Οι τωρινοί «αγωνιστές» κινούνται απόλυτα εκ του ασφαλούς. Με τα κόμματα της αριστεράς στο κατόπι και την κυβέρνηση και τις δημόσιες αρχές πανικόβλητες, οι υποτιθέμενοι αμφισβητίες του λεγόμενου κατεστημένου –τις απαράδεκτες μετριότητες του οποίου βέβαια με πάθος στηρίζουν– τραμπουκίζουν στα σίγουρα δίχως συνέπειες. Το κρατικίστικο πολιτικό σκηνικό στηρίζει ένα κράτος ανύπαρκτο. Ένα δημόσιο τομέα ικανό να βάζει εμπόδια στους δημιουργικούς και δυναμικούς Έλληνες. Και ασπίδα όμως υπεράσπισης των ανικάνων, των μετριοτήτων και των κάθε λογής υπονομευτών της προόδου.

Αυτό που είναι πραγματικά εκπληκτικό είναι η εκτίμηση από κόμματα και οπαδούς της αριστεράς πως είμαστε όλοι τυφλοί. Ή, έστω, ηλίθιοι. Ακούμε καταγγελίες για αστυνομικές επιθέσεις, όταν μέσα από τις τηλεοράσεις αντικρίζουμε μασκοφόρους «διαδηλωτές» να κραδαίνουν στυλάρια και να τα κατεβάζουν με μανία –εντελώς απρόκλητα– στα κεφάλια των παραταγμένων ειδικών αστυνομικών δυνάμεων. Στέλεχος σοβαρό του ΣΥΡΙΖΑ υποστήριξε για τα έκτροπα στα πανεπιστήμια πως υπεύθυνη είναι η κυβέρνηση που «ρίχνει συνεχώς λάδι στη φωτιά, επιμένοντας να προωθήσει, αδιαφορώντας για τις συνέπειες, έναν καταδικασμένο στις συνειδήσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας και αναποτελεσματικό νόμο». Δηλαδή η εφαρμογή ψηφισμένου από την εθνική αντιπροσωπεία νόμου προκαλεί τους διαδηλωτές και τους «εξωθεί» –πέρα προφανώς από τις δεδομένες ειρηνικές τους προθέσεις– σε πράξεις βανδαλισμού και βίας. Η στάση αυτή οδηγεί στο συμπέρασμα πως κυριάρχος πολιτικός θεσμός της χώρας δεν είναι το κοινοβούλιο αλλά οι αίθουσες συνεδριάσεων του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ κι άλλων συναφών «δημοκρατικών δυνάμεων».

Εξυπακούεται πως κάτω από την ίδια λογική έχει απόλυτη βάση το χιουμοριστικό σύνθημα κάποιων: «Καταργήστε την αστυνομία. Κάνει νευρικούς τους εγκληματίες».

Οι παραλογισμοί όμως δεν έχουν τέλος. Ανεξάρτητα από τα αίσχη που έδειξαν οι οθόνες των τηλεοράσεων, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ βγήκε δημόσια να υποστηρίξει πως οι φοιτητές στη Θεσσαλονίκη απλώς στάθηκαν όρθιοι μπροστά στον πρύτανη. Δηλαδή δεν τον ξυλοκόπησαν αλλά ούτε και τον κατακράτησαν. Ίσως μάλιστα, στα πλαίσια αυτής της λογικής, να έχει και ευθύνες που δεν τους έδωσε καρέκλα να καθήσουν. Και κινδύνευσαν να λιποθυμήσουν από εξάντληση!!

Είδαμε όμως και την εισβολή στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Που παρουσιάστηκε σαν απλό χάπενινγκ σε αγαστή συνεργασία με «χαρούμενους»(!) υπαλλήλους του υπουργείου. Με ποιο τρόπο η εισβολή στην είσοδο ενός υπουργείου βοηθάει στην προστασία του περιβάλλοντος μοναχά οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, πρώην στελέχη του ΚΚΕ, μπορούν να εξηγήσουν. Ιδίως μάλιστα που δεν ξεστόμησαν λέξη όσα χρόνια η αγαπημένη τους τότε Σοβιετική Ένωση, μια και ήσαν στελέχη του ΚΚΕ, κατέστρεφε το φυσικό περιβάλλον της Κεντικής Ασίας, του Βόλγα και των Ουραλίων στο όνομα της ευρύτερα αποδεκτής τότε σοσιαλιστικής ανάπτυξης.

Ο δε αποκλεισμός της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα με στόχο την πρόσληψη ατόμων της περιοχής σαν υπαλλήλων της, του οποίου υπεραμύνθηκε ο νεαρός πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, είναι αλήθεια πως εισάγει μια πραγματικά πρωτότυπη μέθοδο καταπολέμησης της ανεργίας. Όσοι βρίσκονται χωρίς δουλειά δε θα έχουν παρά να κάνουν κατάληψη στα γραφεία της επιχείρησης στην οποία επιθυμούν να διοριστούν. Είναι αυτονόητο πως συντομότατα έτσι η ανεργία θα έχει εξαρθρωθεί. Αν στην πορεία αυτή θα την έχει ακολουθήσει και η οικονομία είναι μια λεπτομέρεια που δεν ενδιαφέρει ιδιαίτερα τα στελέχη της αριστεράς.

Στη χώρα κυριαρχεί ένα περίεργο είδος κρατιστών. Που θέλουν το κράτος μηχανισμό καταλήστευσης των εισοδημάτων και του πλούτου μας. Και δυνάστη κάθε επιχειρηματικής και γενικότερα οικονομικής μας πρωτοβουλίας. Το θέλουν όμως ανύπαρκτο στην επιβολή της τάξης και στο σεβασμό των νόμων. Το κράμα αυτό γιγάντωσης από τη μία και ανικανότητας από την άλλη συνθέτει ακριβώς το δράμα της σύγχρονης Ελλάδας.

* Αναδημοσίευση από το περιοδικό "Κεφάλαιο"

Παρασκευή 25 Ιουλίου 2008

Κούβα: τέλος στην ισότητα στους μισθούς

Η Κούβα του Ραούλ Κάστρο καταργεί το σύστημα της ισότητας στους μισθούς, επιτρέποντας στους υπαλλήλους να κερδίζουν μπόνους για τις εργασιακές τους επιδόσεις, ενώ δεν θα υπάρχει και πλαφόν κατώτερου μισθού.

Όπως δήλωσε ο υφυπουργός Εργασίας της χώρας Κάρλος Ματέου, το σημερινό σύστημα που ισχύει από το 1959, δεν «εξυπηρετεί», ενώ τόνισε ότι η μισθολογική διαφοροποίηση θα βελτιώσει την παραγωγή και τις υπηρεσίες.

Σε άρθρο του στην εφημερίδα Granma, ο Ματέου δήλωσε ότι σε περίπτωση επίτευξης στόχου, οι εργάτες θα λαμβάνουν ένα μπόνους της τάξεως του 5% και οι διευθυντές 30%, εάν η ομάδα της οποίας ηγούνται, αυξήσει την παραγωγή της.

Επεσήμανε επίσης ότι είναι άδικο να δίνονται τα ίδια χρήματα σε όλους ανεξάρτητα από τις εργασιακές επιδόσεις, λέγοντας ότι «είναι επιβλαβές να δίνεται στον εργάτη μισθός μικρότερος απ’ αυτόν που αξίζει, όπως επίσης επιβλαβές είναι και να του δίνεται μισθός που δεν αξίζει».

Μέχρι σήμερα, ο μέσος μισθός για όλους – από γιατρούς έως απλούς εργάτες – ανερχόταν περίπου στα 13 ευρώ το μήνα.

Η αλλαγή στη μισθολογική πολιτική της Κούβας είναι η τελευταία μιας σειράς μεταρρυθμίσεων που ο νέος πρόεδρος Ραούλ Κάστρο, αδελφός του Φιντέλ, εισήγαγε από τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν ανέλαβε την εξουσία.



Αρθρογράφος: Ρενάτα Γρυπάρη

Παρασκευή 18 Ιουλίου 2008

Το εκπαιδευτικό μας σύστημα συνεχίζει να παράγει ανέργους

Η μεγάλη αναντιστοιχία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος σε σχέση με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, αποτελεί χρόνια τώρα το μεγάλο υπεύθυνο για το μεγαλύτερο μέρος της ανεργίας στη χώρα μας, που διατηρείται στα υψηλότερα επίπεδα, τουλάχιστον σε Ευρωπαϊκή κλίμακα.

Το εκπαιδευτικό μας σύστημα και ιδιαίτερα αυτό της ανώτατης παιδείας, συνεχίζει απτόητο να παράγει ανέργους. Οι απόψεις αυτές που υποστηρίζω εδώ και πολλά χρόνια με μελέτες, βιβλία, επιστημονικά και εκλαϊκευμένα άρθρα, ομιλίες, παλαιότερες παρεμβάσεις στη Βουλή, κλ.π., αντιμετωπίζονταν μέχρι πρόσφατα, με έντονη αμφισβήτηση έως και ειρωνεία από διάφορους κύκλους, και ειδικότερα από μερίδα της Πανεπιστημιακής κοινότητας.

Κύριο επιχείρημά τους είναι ότι μια τέτοια άποψη δε στηρίζεται σε ξεκάθαρα στατιστικά και ερευνητικά δεδομένα, ότι είναι μη αποδεκτό να συνδέεται η εκπαίδευση με την επαγγελματική αποκατάσταση και ότι γενικότερα πρόκειται για μια αντιδραστική και αποβλητέα θεώρηση των πραγμάτων.

Τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat και άλλων διεθνών φορέων, αποδεικνύουν «του λόγου το αληθές». Σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη στρατηγική της Λισσαβόνας τον Οκτώβριο του 2007, επισημαίνεται ότι «ένας στους τρεις αποφοίτους ΑΕΙ στην Ελλάδα είναι άνεργος, ότι η ανεργία στους πτυχιούχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας ανήλθε το 2006 σε 30%, ποσοστό δηλ. υπερδιπλάσιο από το μέσο όρο του 14% στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα όπου οι δείκτες της ανεργίας επιδεινώνονται όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της εκπαίδευσης. Στους νέους με πρωτοβάθμια εκπαίδευση η ανεργία ανέρχεται σε 26,1%, στους αποφοίτους λυκείου και τεχνικών σχολών σε 26,1% και στους πτυχιούχους Πανεπιστημίου σε 30,1%. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι αντίστοιχοι μέσοι όροι είναι 21,2%, 15,5% και 13,7% αντίστοιχα». Παρόμοια δεδομένα περιέχονται σε απάντηση της Ε.Ε. στις 17/4/2007 σε ερώτηση του π. Ευρωβουλευτή και σήμερα Υπουργού Κ. Χατζηδάκη, καθώς και σε πληθώρα παρόμοιων άλλων επίσημων διεθνών πηγών.

Τα παραπάνω στοιχεία δεν αφήνουν την παραμικρή αμφισβήτηση για το όλο θέμα. Που αν γίνουν επιτέλους αποδεκτά, τότε εκείνο που επείγει είναι η προώθηση κατάλληλων μέτρων για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Δεν μπορεί να υπάρχει παιδεία, πολιτισμός και κοινωνική αρμονία σε μια φτωχή χώρα, αλλά πλούσια σε ανέργους.
Άμεσα αναγκαίο είναι να αναμορφωθούν τα προγράμματα σπουδών των ΑΕΙ στο πλαίσιο των σύγχρονων τάσεων της οικονομίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα εγκαταλειφθούν οι ανθρωπιστικές σπουδές που πρέπει να εμπεριέχονται σε όλα τα τμήματα των τμημάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ.

Επίσης, χρειάζεται ριζική αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός της επαγγελματικής εκπαίδευσης, της συνεχιζόμενης κατάρτισης και κυρίως του επαγγελματικού προσανατολισμού, σε συνδυασμό με την κατάρτιση ενός αξιόπιστου επίσημου χάρτη αναγκών της αγοράς εργασίας, στο σύνολο και στις επιμέρους περιφέρειες της χώρας.

Η Πολιτεία έχει χρέος να προειδοποιεί -χωρίς να ποδηγετεί- τους νέους και τους γονείς, ότι η μαζική επιλογή κορεσμένων εκπαιδευτικών κατευθύνσεων, όπως λ.χ. του γιατρού, του δικηγόρου, του φιλόλογου, του θεολόγου, του ιστορικού, του δημοσιογράφου, κλπ., οδηγεί στην ανεργία ή στην ετεροαπασχόληση. Παράλληλα, πρέπει να αποκλείεται η δημιουργία νέων πανεπιστημιακών κατευθύνσεων που συνδέονται με κορεσμένα επαγγέλματα. Κάτι που συνεχίζει να συμβαίνει, όπως έχει διαφανεί από τα πολλά νέα προπτυχιακά και κυρίως μεταπτυχιακά τμήματα που δημιουργούνται σε απίθανες μονοσήμαντες ειδικότητες, με ελάχιστο ή μηδενικό αντίκρισμα στην αγορά εργασίας.

Οι απόψεις που υποστηρίζουν ότι «η παιδεία αποτελεί αυτοσκοπό» και ότι δεν πρέπει να έχει καμία σχέση με την απασχόληση, μπορεί να ήταν ως ένα βαθμό δικαιολογημένες στο παρελθόν, όταν τα αγαθά της εκπαίδευσης ήταν προνόμιο κυρίως των υψηλών εισοδηματικών τάξεων, των οποίων οι γόνοι είχαν διασφαλισμένη την επαγγελματική αποκατάσταση. Οι «πρίγκιπες» δεν είχαν ούτε έχουν παρόμοια προβλήματα! Φυσικά στα Σοβιετικού τύπου μοντέλα κεντρικής οικονομικής διαχείρισης, ίσχυε ακριβώς το αντίθετο, ενώ παρόμοιες πρακτικές, δεν επιβιώνουν σε σύγχρονες ανεπτυγμένες χώρες. Εδώ στην «ιδιόμορφη Ελλάδα μας», υποστηρίζονται και επιβάλλονται από δήθεν ουμανιστικές αντιλήψεις περί παιδείας, που επενδύονται με κάλπικη προοδευτική φρασεολογία. Η οποία αντιπαρέρχεται το γεγονός ότι δεν υπάρχει τίποτα ποιο αντιδραστικό από την ανεργία. Στην πράξη, οι σαλονάτες αυτές «αριστεροδεξιές» απόψεις, στηρίζονται κυρίως σε ισχυρές ομάδες πίεσης πανεπιστημιακών και ερευνητών, οι οποίοι επιδιώκουν και επιτυγχάνουν την προώθηση της προσωπικής τους εξουσίας, του δικού τους κατεστημένου και συνήθως παρωχημένου τομέα, που έχει ελάχιστη ή καμιά επαφή με τις ανάγκες της καθημερινότητας.

Την ίδια ώρα ο επαγγελματικός προσανατολισμός στη χώρα μας, παραμένει ο φτωχός ή και στρεβλός συγγενής, όσον αφορά τις κυβερνητικές προτεραιότητες και καθηλώνεται στη μιζέρια του από ορισμένους παράγοντες.

Αυτές οι αντιλήψεις και πρακτικές, έχουν τραγικές συνέπειες για την οικονομία, για την απασχόληση και το εκπαιδευτικό σύστημα, που μεγεθύνει την παραγωγή ανέργων και υποσκάπτει τη μεγαλύτερη επένδυση της χώρας, την παιδεία. Η παιδεία η οποία θα πρέπει αφενός να παρέχει γενική και ουμανιστική μόρφωση, αλλά παράλληλα να ανοίγει ένα παράθυρο στον κόσμο της εργασίας. Γιατί το δεύτερο είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να υπάρχει το πρώτο.

Δεν μπορεί να υπάρχει παιδεία, πολιτισμός και κοινωνική αρμονία σε μια φτωχή χώρα, αλλά πλούσια σε ανέργους. Και το ερώτημα που μπαίνει στην πράξη είναι : Θα μπορέσουν οι συναρμόδιοι Υπουργοί Οικονομίας, Εργασίας και Παιδείας, Αλογοσκούφης, Πετραλιά και Στυλιανίδης, να κάνουν πράξη ό,τι δεν έγινε μέχρι τώρα; Το ευχόμαστε αν και πολύ αμφιβάλλουμε, αφού το έχουμε ξαναδεί το έργο. Γιατί η δύναμη της πραγματικής αντίδρασης επενδυμένης με ψευτοπροοδευτική φρασεολογία, είναι και παραμένει πανίσχυρη στη χώρα μας.

Πηγή: http://www.capital.gr/news.asp?Details=541087

Πέμπτη 10 Ιουλίου 2008

Καπιταλισμός και Παγκοσμιοποίηση (ΙΙ)

Τι απέγινε η "πεφωτισμένη, γόνιμη ιδιοτέλεια" του Καπιταλισμού των προηγούμενων δεκαετιών; Στο προηγούμενο κείμενο, με το ίδιο θέμα, έγραφα ότι ο Άνταμ Σμιθ δε θα ήταν καθόλου ευχαριστημένος από το είδος του καπιταλισμού που βιώνουμε σήμερα. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τον Άνταμ Σμιθ, αλλά και για τους γηραιότερους του σήμερα. "Η ιστορική μνήμη του καπιταλισμού είναι και δικό τους προνόμιο". Τι απέμεινε από τον Καπιταλισμό που βίωσαν και υποστήριξαν, υπηρετώντας τον; Όχι πολλά πράγματα. Στη θέση του, ένα τέρας παραδίδει τις κοινωνίες στην καταστροφική βουλιμία και ανευθυνότητα των αγορών.

Ακολουθούν οι 8 δεύτεροι θύλακες νοσηρότητας, μετά τους 8 του προηγούμενου κειμένου:

1. Ο άκρατος ατομικισμός, ο καρκίνος του καπιταλισμού, όπως έχει αποκαλεστεί από το R. Bellah, έχει οδηγήσει σε μια επίφαση προόδου, σε μια "μίζερη αφθονία", που εκφράζονται μέσα από μοντέλα πλούτου, επίδειξης και κατανάλωσης μιας κοινωνίας, όπου επικρατεί το απάνθρωπο: ο νικητής τα παίρνει όλα. Και ενώ όλοι αντιλαμβάνονται ότι το σύστημα χρειάζεται την αλήθεια, την εμπιστοσύνη, την αποδοχή, την υποχρέωση, ως απαραίτητα λειαντικά στοιχεία, όσοι μέτοχοι του συστήματος τα μετέρχονται, βλάπτονται, αδικούνται και τελικά χάνουν.

2. Η παρά φύσιν ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών, η γιγάντωση ορισμένων παικτών και η εξάρτηση των μικρών απ΄ αυτούς, η διεξαγωγή του διεθνούς εμπορίου με όρους χρηματιστηριακούς μάλλον παρά εμπορικούς, κάνει όλο και πιο έντονη μια νέα διάκριση μεταξύ των επιχειρηματιών απανταχού: "στους επιχειρηματίες που θέλουν να κάνουν προϊόντα και στους επιχειρηματίες που θέλουν να κάνουν χρήματα..."

3. Το αντικείμενο των δεύτερων κάθε άλλο παρά επιχειρηματικό είναι. Ό,τι αναζητείται απ΄ αυτούς είναι ένα μαγικό νούμερο, αυτό της αποτίμησης που θα σηματοδοτήσει και το κλείσιμο του deal: "valuation is an art not a science", είναι αυτό που πιστεύουν. Αυτήν την κατηγορία επιχειρηματιών θα είχε προφανώς κατά νου της η Ν. Krawcheck, μεγαλοστέλεχος της Citibank, όταν στην ερώτηση "πως αντιλαμβάνεστε πότε ένας επιχειρηματίας λέει ψέματα", εκείνη απάντησε: "Μόλις δω ότι κουνιούνται τα χείλια του". Όλα θυμίζουν την παρατήρηση του Μπέρνσταϊν από τον "Πολίτη Κεϊν": Είναι εύκολο να κάνεις πολλά λεφτά, εάν το μόνο που θέλεις στη ζωή σου είναι να κάνεις πολλά λεφτά.

4. Κάποτε, επισημαίνει ο Λουτσιάνο Κάνφορα, οι τάξεις βλέπονταν, αγγίζονταν. Σήμερα είναι διασκορπισμένες σε διαφορετικές ηπείρους. Αλλού βρίσκονται τα κέντρα αποφάσεων, αλλού οι μέτοχοι, αλλού το Μάνατζμεντ, αλλού η παραγωγή. Παλαιότερα πλούσιοι και φτωχοί μοιράζονταν πολλά πράγματα. Οι αποστάσεις ήταν μικρές. Οι εργαζόμενοι γνώριζαν και συναντούσαν τα αφεντικά τους. Τώρα οι μεν αγνοούν τους δε. Η ανισότητα παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Όπως παρατηρεί ο Zigmund Bauman, ο χώρος δε σημαίνει τίποτα για τους παγκόσμιους πλούσιους. Αυτοί ζουν μέσα στο χρόνο.

5. Ο Γ. Παγουλάτος γράφει στην Καθημερινή: Τα συμφέροντα των μάνατζερ δεν ευθυγραμμίζονται πάντα με εκείνα των μετόχων και της εταιρείας, ούτε οδηγούν σε συλλογική βελτιστοποίηση. Η έμφαση στα τριμηνιαία αποτελέσματα διογκώνει τεχνητά τις βραχυπρόθεσμες αποδόσεις σε βάρος της μακροπρόθεσμης αποδοτικότητας. Αυτό οδηγεί σε ανάληψη υπέρμετρων πιστωτικών κινδύνων. Χορηγούνται δάνεια σε δανειολήπτες μηδενικής εξασφάλισης για ιδιοποίηση των καρπών της επιτυχίας. Έπειτα πακετάρονται οι απαιτήσεις σε αδιαφανή και περίπλοκα χρηματοοικονομικά προϊόντα, για να πωληθούν σε ανυποψίαστους επενδυτές, αφού πρώτα εταιρείες αξιολόγησης πιστωτικών κινδύνων, συνήθως παχυλά αμειβόμενες τράπεζες, τα είχαν βαθμολογήσει με ΑΑΑ. Οι αγορές υποτιμούν τους κινδύνους στην άνοδο και τους υπερτιμούν στην πτώση. Αυτό επιτείνεται όταν τα κέρδη της ανόδου είναι ιδιωτικά, ενώ οι ζημιές κοινωνικοποιούνται.

6. Κοινωνικές τάξεις που δεν εξυπηρετούν/συμφέρουν το κατεστημένο καταργούνται και αντικαθίστανται από ομοιώματα τάξεων που συμφέρουν. Ο Γ. Πανεθυμιτάκης σημειώνει: Η τεχνολογία επιφέροντας, με την καθημερινή εφαρμογή της, συρρίκνωση της εργασίας και του εισοδήματος, οδηγεί στην αφάνεια ομάδων και ανθρώπινων βιότοπων. Το κενό, όμως, από την απουσία καταργημένων ομάδων, που δε γεννήθηκε από φυσική εξέλιξη, καθιστά την κοινωνία ατελή. Στρώματα χωρίς ταξική συνείδηση, χωρίς συνοχή των μελών τους, προϊόντα του εργαλειακού νου, που αμείβονται μεν καλά, ωστόσο πετιούνται έξω, όταν βρεθούν καλύτεροι αναπληρωτές τους.

7. Παλαιότερα λέγαμε ότι ο Καπιταλισμός δεν κατάφερε ποτέ να χειραφετηθεί εντελώς από την Πολιτική. Τώρα ισχύει το αντίθετο. Η κατίσχυση της Οικονομίας έχει περιθωριοποιήσει πολιτική και πολιτικούς σε ρόλους υπηρετικούς των αδηφάγων αναγκών των αγορών για growth, growth, growth... Αποτέλεσμα; "Η απομείωση των πολιτικών εξουσιών και η αποθηρίωση των funds". Η κοινωνία, γράφει ο Κ. Βεργόπουλος, παραδόθηκε στη φετιχιστική λατρεία του κατασκεύασματός της , του χρήματος. Γιατί η υπαγωγή στο νόμο του χρήματος συνιστά "πολιτική πρόταση", ενώ η αντίσταση σ΄ αυτό "στερείται πολιτικής προοπτικής". Πώς θα μπορούσε, όμως, να είναι αλλιώς αφού: η Παγκοσμιοποίηση αφορά ελάχιστα τον άνθρωπο και την πρόοδο, ενώ σχετίζεται απόλυτα με το Χρήμα;

8. O Φρίντμαν έχει πει, με ό,τι αυτό σημαίνει, ότι η Παγκοσμιοποίηση διαθέτει ενδημική δύναμη διαστρέβλωσης. Ωραία πάσα, για να συμπληρώσει ο Ιγνάσιο Ραμόνε: το δικέφαλο αυτό τέρας της τεχνολογίας και της επιχειρηματικότητας οδηγεί ό,τι αγγίξει σταδιακά στο χάος.

Κλείνω με κάτι που μοιάζει με προφητεία. Και ίσως να είναι, αφού ειπώθηκε, από έναν ιερωμένο, στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας: "Όλα δείχνουν ότι ο κόσμος σα να βιάζεται να φτάσει στο τέλος του..."

Αθρογράφος: Γιώργος Ι. Κωστούλας

Τρίτη 1 Ιουλίου 2008

Καπιταλισμός και Παγκοσμιοποίηση

Η Παγκοσμιοποίηση, από θανάσιμη έλξη άπληστων αγορών, εξελίσσεται σε εφιάλτη του Καπιταλισμού.

Σκέφτομαι, ότι αν ζούσε σήμερα ο Α. Smith δε θα ήταν καθόλου ευχαριστημένος από το είδος του Καπιταλισμού που κυριαρχεί. Επιλεκτικότατα, ό,τι ο Καπιταλισμός κράτησε από τη θεωρία του είναι η Αποτελεσματικότητα των Αγορών -η γνωστή "Αόρατη Χειρ"-, ενώ ξέχασε εντελώς τις αξιακές και ηθικές προϋποθέσεις λειτουργίας του, οι οποίες περιγράφονται στο έργο τού μεγάλου οικονομολόγου, "Θεωρία των Ηθικών Συναισθημάτων".

Παρακάτω εντοπίζονται 8+8 θύλακες νοσηρής υποταγής των σημερινών κοινωνιών στην τρομοκρατία της... "Δημοκρατίας των Αγορών". Οκτώ σήμερα και οκτώ στο επόμενο, ομότιτλο κείμενο.

1. Σήμερα ζούμε την πλήρη διαστρέβλωση τού αφορισμού τού Mandeville, όπως καταγράφεται στο έργο του, "Ο μύθος των μελισσών" (1714): "private vices make public virtues" -"τα ιδιωτικά ελαττώματα στην υπηρεσία του δημοσίου οφέλους". H απληστία έχει απενοχοποιηθεί πλήρως και από αμάρτημα έχει ανακηρυχθεί σε αρετή. Οι άνθρωποι αναγνωρίζονται μόνο ως φορείς του "δημιουργικού εγωισμού" και ως οι λογικοί μεγεθυντές της χρησιμότητας, μέσα από την παντοδύναμη επιθυμία τους για μεγιστοποίηση των προσωπικών τους επωφελειών.

Όμως, η απληστία και τα συνοδά της συναισθήματα, όπως ο φθόνος, ο επιδεικτικός ανταγωνισμός, η ματαιοδοξία κ.λπ, εξακολουθούν να θεωρούνται από την κοινωνία, ως σύνολο, ηθικά και κοινωνικά, επικίνδυνες επιδόσεις, υπεύθυνες για οικονομικές ανισότητες, διαφθορά, και την ορθολογιστική στεγνά των ημερών μας. Αποτέλεσμα; Ένας αποπροσανατολισμός στα όρια της σχιζοφρένειας, μια πηγή συγκρουόμενων προτεραιοτήτων, ένα κοινό και ψυχολογικά επαχθές βίωμα των τελευταίων γενιών τού ανεπτυγμένου κόσμου.

2. Mια άλλη σχιζοφρένια, επισημασμένη από τον L. Thurow: Πώς ένα σύστημα που πιστεύει στη χρησιμότητα του ανταγωνισμού, θα συνεχίσει να την έχει, αν πάψει πια να έχει ανταγωνιστές, όπως το ευαγγελίζεται ο σημερινός νεοφιλελευθερισμός χωρίς εχθρούς;

3. Η αγορά έχει εμπορευματοποιήσει και προσπαθεί να εξηγήσει με οικονομικούς όρους κοινωνικά φαινόμενα όπως η εγκληματικότητα, οι φυλετικές διακρίσεις, η επιλογή κατοικίας, ο γάμος, ο πόλεμος, γράφει ο Κ. Παπαδημητρίου στην Καθημερινή. Κι ακόμα, η αγάπη, η υγεία, η εκπαίδευση ή η φιλανθρωπία. Το cost-benefit analysis και η συνεκτίμησή του εφαρμόζεται παντού. Στη φιλανθρωπία, γράφει ο G. Becker, μιλάμε ήδη για Charity Βusiness, στο χώρο της υγείας έχει καθιερωθεί τομέας αγοροπωλησίας οργάνων, ενώ υπάρχουν βιβλία – οδηγοί επιτυχίας για "Εthics Βusiness" (προσοχή: Ethics Business, όχι Business Εthics).

4. Η Παγκοσμιοποίηση, ίσως αναπόφευκτη για τους κοστολογούντες, έχει δημιουργήσει αταξία, ανεργία και αστάθεια. Κατέστρεψε τη βιομηχανία των επί μέρους χωρών, έριξε, απανταχού, το γενικό επίπεδο ζωής και οδήγησε σε μια χαλαρή, τυφλή και εύκολα χειραγωγούμενη κοινωνία. "Οι βραχυπρόθεσμες κεφαλαιακές ροές δεν αυξάνουν τις επενδύσεις, ούτε την ανάπτυξη. Δημιουργούν αποσταθεροποίηση, κέρδη που συσσωρεύονται και φορολογούνται ελάχιστα". Η Παγκοσμιοποίηση δεν είναι πανάκεια όπως υποστηρίζουν όσοι επιδιώκουν να επωφεληθούν από την παρουσία της.

5. Ο Ch. McMahon σημειώνει: Ό,τι δε λειτουργεί με όρους αγοράς ή δεν υπηρετεί την αγορά παύει να έχει αξία. Δεν υπάρχουν διαρκείς αξίες. Κάθε αξία ενσωματώνεται στους μηχανισμούς της αγοράς και ισχύει μέχρι να βρεθεί μια πιο αποτελεσματική που θα την αντικαταστήσει. "Οι άνθρωποι δουλεύουν χωρίς όρους και χωρίς όρια". Η ορθολογική διάσταση εκτοπίζει κάθε ηθική ή αξιολογική διάσταση.

6. Οι σχολές οικονομικών και επιχειρηματικών σπουδών κάνουν μεγάλο κακό όταν διδάσκουν στους σπουδαστές τους ότι η εγωιστική ανταγωνιστικότητα και ο ορθολογισμός είναι οι μοχλοί κάθε αποδοτικότητας. Και ότι κάθε αντίθετη συμπεριφορά είναι παραλογισμός και έξω από την ανθρώπινη φύση. Η ηθική ως βασικό προαπαιτούμενο ενάσκησης κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας, δεν αναγνωρίζεται πια. Κι αυτό γιατί τα οφέλη από την άσκηση ενός έντιμου εμπορίου είναι μακροπρόθεσμα. Τώρα κανένας δεν έχει την υπομονή να περιμένει την ανταμοιβή και τη γλύκα από την επαναλαμβανόμενη συναλλαγή-πώληση.

7. Η μακροπρόθεσμη απασχόληση όλο και μειώνεται. Ήδη, αντί για απασχόληση μιλάμε για απασχολησιμότητα, με την τελευταία να έχει γίνει ευθύνη του καθενός εργαζόμενου χωριστά. Αποτέλεσμα είναι "να συρρικνώνεται η αίσθηση της κοινότητας, της ομάδας, που τόσο στήριζε, ηθικά, τα μέλη της. Με την ανασφάλεια να χαρακτηρίζει τις εταιρικές υποθέσεις, είναι οξύμωρο να μιλάμε για εταιρική εργατική κοινότητα. Οι εταιρείες δεν αισθάνονται πλέον ως κοινότητες, αλλά μόνο ως περιουσίες".

8. Ο P. Drucker διαπίστωνε από καιρό: Η απελευθέρωση των αγορών δεν έφερε τις αναμενόμενες ισορροπίες. Οι έντονες διακυμάνσεις των νομισματικών ισοτιμιών έχει δημιουργήσει μια μόνιμη πηγή κερδοσκοπίας και παρασιτισμού, μέσα από "επισφαλή, υψηλού κινδύνου σχήματα, καινοφανή νομισματικά προϊόντα που παράγουν υπερκέρδη για τους ολίγους, χωρίς ίχνος παραγωγής πραγματικού αγαθού ή υπηρεσίας". Τεράστια ποσά εκτός του παραδοσιακού εποικοδομητικού τρίπτυχου: παραγωγικών επενδύσεων, παραγωγής- εμπορίου, κατανάλωσης, αναζητούν βραχυπρόθεσμα κέρδη, απανταχού της γης. Ένα "ανώνυμο χρήμα" έχει δημιουργηθεί, συνοδό της "χαοτικής λειτουργίας της αγοράς" και της γενικότερης εικονικής πραγματικότητας που βιώνουμε.

Αρθρογράφος:Γιώργος Ι. Κωστούλας
Πηγή: http://www.capital.gr/news.asp?Details=531389