Από πού αντλεί χρήματα η Ευρωπαϊκή Ένωση;

Από πού αντλεί η Ευρωπαϊκή Ένωση χρήματα; Με ποιον τρόπο κατανέμονται; Πως βγαίνουν τα προγράμματα, και με ποιον τρόπο παίρνονται οι αποφάσεις για αυτά; Μερικές ερωτήσεις που σίγουρα όλοι έχετε σκεφθεί, και συχνά με ρωτούν πολλοί που επισκέπτονται το γραφείο μου. Η αλήθεια είναι ότι οι διαδικασίες αυτές δεν είναι ιδιαίτερα γνωστές στον περισσότερο κόσμο. Και επειδή θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον αλλά και χρήσιμο να γνωρίζουμε τα ζητήματα αυτά, θα κάνουμε μια μικρή προσέγγιση παρακάτω.

Καταρχήν, για την ιστορία να αναφέρουμε ότι από το 1870 έως το1945 η Γαλλία και Γερμανία συγκρούστηκαν τρεις φορές με τεράστιες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές για ολόκληρη την Ευρώπη. Εκεί κάπου άρχισε να δημιουργείτε η πεποίθηση σε αρκετούς Ευρωπαίους ηγέτες ότι ο μόνος τρόπος για να υπάρξει μια σταθερότητα στην περιοχή, και να εξασφαλιστεί μια διαρκής ειρήνη μεταξύ των χωρών τους, ήταν να ενωθούν οικονομικά και πολιτικά. Μετά από διαπραγματεύσεις, το 1951 ιδρύθηκε με τη συνθήκη του άνθρακα και χάλυβα, η πρώτη Ευρωπαϊκή κοινότητα με έξι μέλη: Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ιταλία και Ολλανδία (όπου στις χώρες αυτές το εμπόριο του άνθρακα και χάλυβα γινόταν ελεύθερα).

Από τότε έως σήμερα έχουν γίνει πάρα πολλά βήματα. Πλέων η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελείτε από 25 χώρες, έχει πληθυσμό σχεδόν 370 εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ έχει και το δικό της νόμισμα. Αυτή τι στιγμή θεωρείτε η μεγαλύτερη οικονομική και εμπορική δύναμη στον κόσμο. Η βασική στρατηγική στην οποία στηρίχτηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση όλα αυτά τα χρόνια ήταν και παραμένει, “η επιδίωξη της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής, μέσω της σύγκλισης των επιπέδων ανάπτυξης των κρατών μελών”. Αυτό πιο απλά σημαίνει ότι πολλές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν διαφορές μεταξύ τους σε επίπεδο ανάπτυξης αλλά και πλουτοπαραγωγικών πόρων. Οι περιοχές αυτές χαρακτηρίζονται από χαμηλά εισοδήματα, έλλειψη υποδομών, γεωργική μορφή της οικονομίας, και υψηλή ανεργία (Ελλάδα, Πορτογαλία, κλπ.).

Επίσης υπάρχουν περιοχές της Ευρώπης που αντιμετωπίζουν βιομηχανική παρακμή, επειδή οι μεγάλοι παραδοσιακοί βιομηχανικοί κλάδοι βρίσκονται σε μαρασμό (βιομηχανία σιδήρου, κλωστοϋφαντουργία, ναυπηγεία, κλπ.). Τέτοιες περιοχές βρίσκονται στην Βρετανία, στην Γαλλία, το Βέλγιο, και άλλες χώρες της Ευρώπης. Όσες δηλαδή είχαν αναπτύξει βαριά βιομηχανία, και η τεχνολογία αναπόφευκτα πήρε τη θέση τους, με αποτέλεσμα τους χιλιάδες ανέργους στις περιοχές αυτές.

Για την αντιμετώπιση αυτών των σημαντικών κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων, και την εφαρμογή της στρατηγικής της, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συστήσει πολλά όργανα με διάφορους στόχους και μορφές δράσης. Μερικά από αυτά είναι, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ), το Ταμείο Συνοχής, και μερικά άλλα. Αυτό ουσιαστικά που γίνεται μέσα από τα διάφορα ταμεία και τα όργανα που έχουν συσταθεί, είναι να μεταφέρονται πόροι από τις περισσότερο ανεπτυγμένες περιοχές, προς τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παίρνοντας το τελευταίο ως μια από τις βασικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πάμε να δούμε από πού αντλούνται τα χρήματα για να ασκηθούν οι πολιτικές αυτές και να εφαρμοστεί η στρατηγική της.
ΠΗΓΗ Α: Δασμοί που επιβάλλονται και εισπράττονται στα εισαγόμενα στην Ένωση γεωργικά προϊόντα.
ΠΗΓΗ Β: Δασμοί από εισαγωγές άλλων προϊόντων εμπορίου, από κράτη μη μέλη (π.χ. Κίνα, ΗΠΑ, κλπ.). Ποσοστό εσόδων από τις πηγές Α και Β, περίπου 18%.
ΠΗΓΗ Γ: Ποσοστό 1,4% επί του ΦΠΑ των κρατών μελών. Ποσοστό εσόδων περίπου 49%.
ΠΗΓΗ Δ: “Τέταρτος Πόρος”: Καθένα από τα Κράτη Μέλη, συμβάλει σε αυτόν τον τέταρτο πόρο, ανάλογα με το ΑΕΠ που παράγει (δηλαδή από το πόσο πλούσιο είναι). Ποσοστό εσόδων περίπου 33%.

Τα χρήματα αυτά κατανέμονται ως εξής:
• Λειτουργικές Δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης: 10%
• Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ): 50%
• Διάφορα Ταμεία Ευρωπαϊκής Ένωσης για χρηματοδοτήσεις: 25%
• Διάφορες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης: 10%
• Εξωτερικές Σχέσεις (βοήθεια σε τρίτες χώρες): 5%
Είναι προφανές ότι κάθε Κράτος Μέλος συνεισφέρει, αλλά αντλεί και πόρους από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διαφορά που προκύπτει είναι η λεγόμενη “καθαρή θέση” για κάθε Κράτος Μέλος. Η Ελλάδα συμβάλει κατά 1% στην διαμόρφωση του προϋπολογισμού των εσόδων, και αντλεί περίπου το 5%.

Από την παραπάνω κατανομή βλέπουμε ότι την μερίδα του λέοντος την παίρνει ο αγροτικός τομέας. Αυτό έχει φέρει πολλές συζητήσεις τα τελευταία χρόνια, και έχουν δημιουργηθεί πολλές διαφωνίες μεταξύ των αρχηγών-κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η άποψη μου είναι ότι το ζητούμενο, θα πρέπει να είναι η αύξηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκή Ένωσης, έναντι του υπόλοιπου κόσμου, σε όλους τους τομείς. Θα μου πείτε δεν μας λες και κάτι καινούριο, όλοι το θέλουμε αυτό! Σίγουρα, όμως γεγονός παραμένει ότι η Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D) στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μείνει μακράν πίσω από την Αμερική και την Ιαπωνία. Δεν χρειάζεται να πω για την σημασία του R&D στην ανάπτυξη όχι μόνο της οικονομίας, αλλά και της κοινωνίας ολόκληρης. Θεωρώ επομένως ότι μια σταδιακή περικοπή στα εκατομμύρια των επιδοτήσεων στον γεωργικό τομέα (ακόμα και στην χώρα μας), είναι αναγκαία. Θα πρέπει κάποια στιγμή όλοι μας να μάθουμε να ζούμε και χωρίς τις επιδοτήσεις.

Το κράτος "πατερούλης" και οι "μαφιόζικες" τακτικές του

Αντιλαμβάνομαι απόλυτα ότι είναι αρκετά βαρύς ο τίτλος του σημερινού μου σημειώματος. Συγχωρήστε με, αλλά μου ήταν αδύνατον να συγκρατηθώ μετά από τη συζήτηση που είχα με καταξιωμένο μεγάλο επιχειρηματία του ευρύτερου κλάδου της χημικής βιομηχανίας σχετικά με την αντιμετώπιση που έχει ο βιομηχανικός αυτός κλάδος στην προσπάθειά του να ξεπεράσει τη δίνη που έχει προκαλέσει η ξέφρενη πορεία των τιμών του πετρελαίου μέχρι προ μηνός τουλάχιστον.

Εάν δεν θέλετε να με συγχωρήσετε έχετε την υπομονή να διαβάσετε το διάλογο που είχα μαζί του. Δεχθείτε, ασφαλώς, ότι διασταύρωσα τα όσα μου είπε και με άλλους επιχειρηματίες του ίδιου και παρόμοιων κλάδων. Και τέλος βγάλτε τα δικά σας συμπεράσματα χωρίς να συμμεριστείτε τα σχόλιά μου.

Είπαμε, που λέτε, (μου διηγείται ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας) "τώρα που κόπασε ο ίλιγγος με τις τιμές του πετρελαίου που παρεμβάλλεται ως πρώτη ύλη και σε προϊόντα μας να κάνουμε κάποιες αναπροσαρμογές στις τιμές, ίσα-ίσα για να τα φέρουμε βόλτα με τον ανταγωνισμό. Θεωρήσαμε δε ορθό, για λόγους τάξεως, να ενημερώσουμε και τη δημόσια διοίκηση. Σε συζήτηση που είχαμε με αρμόδιο κυβερνητικό παράγοντα εξηγώντας του τις ζημιές που έχουμε με τις σημερινές τιμές και την αύξηση των τιμών πετρελαίου είχαμε την εξής αντίδραση: ΄Μα εμείς ως κυβέρνηση θέλουμε να συγκρατηθούν οι τιμές και κατά συνέπεια δεν θα μας εύρισκε σύμφωνους καμιά αύξηση΄."

"Παγώσαμε" (συνεχίζει ο επιχειρηματίας) "αλλά αντιτάξαμε το εξής επιχείρημα: Μπορεί να θέλετε συγκράτηση τιμών, αλλά σε μια ελεύθερη οικονομία το λόγο τον έχει ο ανταγωνισμός και όχι οι πολιτικές επιλογές των κυβερνήσεων... Συνεχίσαμε μάλιστα να αδυνατούμε να συνέλθουμε όταν ακούσαμε την εξής απάντηση: ΄μπορεί να λέτε εσείς αυτά, αλλά η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί στο λαό παρέμβαση στις επιχειρήσεις και συμφωνίες για τη συγκράτηση των τιμών΄. Και τότε απλώς ψελλίσαμε: Όμως δεν συνεννοηθήκατε μαζί μας για να σας πούμε αν αντέχουμε τη συγκράτηση των τιμών. ΄Σύμφωνοι΄ (λέει ο κυβερνητικός παράγοντας) ΄αλλά τώρα υποσχεθήκαμε συγκράτηση των τιμών και πρέπει να μας βοηθήσετε να την κάνουμε΄."

"Αλλά εκεί που η αγανάκτησή μας ξεπέρασε κάθε όριο ήταν" (συμπληρώνει ο συνομιλητής μου) "όταν του υπενθυμίσαμε ότι δεν έχουμε καμιά υποχρέωση να ζητήσουμε έγκριση για την αναπροσαρμογή των τιμών... Για να μας απαντήσει, με μειδίαμα νοήματος: ΄Δεν έχετε υποχρέωση, αλλά και εμείς έχουμε άλλους τρόπους να σας πείσουμε... Και για να έχετε πλήρη εικόνα (καταλήγει ο επιχειρηματίας) σας λέγω ότι οι άλλοι τρόποι είναι: Ξαφνική επίσκεψη του ΣΔΟΕ. Έκτακτος έλεγχος περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Έλεγχος για την τήρηση κανόνων ασφαλείας. Έλεγχος για τυχόν καρτέλ στις τιμές. Αμφισβήτηση της τήρησης κανόνων ποιότητας και άλλα παρόμοια΄."

Δεν έχω απολύτως κανένα λόγο να αμφισβητήσω το διάλογο που μου παρουσίασε ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας γιατί αφενός παρόμοια περιστατικά γνωρίζουμε όλοι μας και αφετέρου πράγματι η κυβέρνηση πασχίζει με κάθε τρόπο να επιτύχει συγκράτηση των τιμών.

Σε ποιους όμως. Μόνο στους ιδιώτες επιχειρηματίες. Γιατί το «κράτος πατερούλης» θέλει να δείξει στο λαό του ότι τον προστατεύει από τον αιμοδιψή βιομήχανο. Τον προστατεύει από τον αδηφάγο επιχειρηματία. Μιας και στην Ελλάδα το κέρδος από ιδιώτες είναι περίπου ποινικό αδίκημα. Το «κράτος πατερούλης» όμως δεν παρεμβαίνει καθόλου στα κρατικά μονοπώλια και δεν τα καταδικάζει όταν μιλάνε για ζημιές από το πετρέλαιο και τις άλλες πρώτες ύλες. Τα επιβραβεύει μάλιστα με γενναίες αυξήσεις όπως έγινε στη ΔΕΗ, στα μέσα μαζικής μεταφοράς και τώρα θα γίνει και με το νερό. Εκεί δεν εξετάζει το «κράτος πατερούλης» ούτε ότι γίνονται ζημιές, παρά τις αυξήσεις, ούτε ότι σε ένα χρόνο τα ίδια κρατικά μονοπώλια ζητούν και άλλες αυξήσεις.

Γιατί εκεί δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Γιατί εκεί έχει και το ίδιο το κράτος συμφέροντα. Γιατί τα κρατικά μονοπώλια είναι και χώροι εξυπηρέτησης κομματικών και κυβερνητικών στόχων.

Έτσι το «κράτος πατερούλης» οδηγείται σε μαφιόζικες μεθόδους. Εμμέσους εκβιασμούς για φορολογικούς και άλλους ελέγχους. Παραπομπές στη χλεύη της κοινής γνώμης με δήθεν εξέταση τυχόν καρτέλ στις τιμές. Σπάσιμο των νεύρων των επιχειρηματιών με κωλυσιεργία στην εξέταση των υποθέσεων πιθανών καρτέλ. Ενεργοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών του ΙΚΑ, των υπηρεσιών προστασίας του περιβάλλοντος, των Νομαρχιών. Ακόμη και των Δημοτικών Αρχών αν ελέγχονται από τη συγκεκριμένη κυβέρνηση.

Και μετά: Και μετά απ΄ όλα αυτά το «κράτος πατερούλης» βγαίνει στο λαό και κομπάζει ότι συγκράτησε τις τιμές. Δεν του αποκαλύπτει, όμως, ότι δεν μπορεί να συγκρατήσει ούτε την οργή των επιχειρηματιών, ούτε τους ίδιους τους επιχειρηματίες από τη σκέψη να μεταναστεύσουν επιχειρηματικά σε μια άλλη γειτονική χώρα όπου οι κανόνες είναι ορατοί και τουλάχιστον περισσότερο ηθικοί.

Αρθρογράφος: Γιώργος Κράλογλου